بازده سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین مفاهیم در میان اصطلاحات رایج بازار مالی است که برای فعالیت در بازارهای مالی باید حتماً با آن آشنا باشید. بازده سهام یا انواع دیگر سرمایه‌گذاری به نشان می‌دهد که چقدر سود یا زیان بر روی سرمایه‌ای که گذاشته‌اید کسب می‌کنید و به شما کمک می‌کند که بفهمید سرمایه‌گذاری‌های خود را چگونه انتخاب کنید، چگونه آنها را مقایسه کنید و چگونه عملکرد آنها را ارزیابی کنید.
در این مقاله از طلاین، ما به شما توضیح می‌دهیم که بازده چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چه انواعی دارد. همچنین به شما نشان می‌دهیم که چگونه با استفاده از بازده، بهترین تصمیمات را در سرمایه‌گذاری بگیرید. پس با ما همراه باشید تا با یک مفهوم کلیدی در دنیای سرمایه‌گذاری آشنا شوید.
منظور از بازده چیست؟
بازده، یا بازده سرمایه‌گذاری که به عنوان بازده مالی نیز شناخته می‌شود، در ساده‌ترین عبارت، پولی است که در یک سرمایه‌گذاری در مدت زمان معینی به دست می‌آید یا از دست می‌رود. برای بازده می‌توان این تعاریف را نیز ارائه کرد:
- بازده را می‌توان به‌صورت اسمی به عنوان تغییر ارزش دلاری یک سرمایه‌گذاری در طول زمان بیان کرد.
- بازده همچنین می‌تواند به‌صورت درصدی که از نسبت سود به سرمایه‌گذاری به دست می‌آید دانست
- به عنوان نتایج خالص (بعد از کارمزد، مالیات و تورم) یا بازده ناخالص ارائه شود که چیزی جز تغییر قیمت را شامل نمی‌شود.
بازده مثبت سود یا پول حاصل از یک سرمایه‌گذاری است. به همین ترتیب، بازده منفی نشان دهنده زیان یا پول از دست رفته در یک سرمایه‌گذاری یا سرمایه‌گذاری است.
بازده دوره نگهداری چیست؟
بازده دوره نگهداری، بازده سرمایه‌گذاری در طول مدت زمانی است که در مالکیت یک سرمایه‌گذار خاص است. بازگشت دوره نگهداری ممکن است به‌صورت اسمی یا درصدی بیان شود. هنگامی که به‌صورت درصد بیان می‌شود، اصطلاحی که اغلب استفاده می‌شود نرخ بازده (RoR) است.
به عنوان مثال، بازده به دست آمده در بازه دوره‌ای یک ماه، بازده ماهانه و یک سال، بازده سالانه است. اغلب، مردم به بازده سالانه یک سرمایه‌گذاری علاقه‌مند هستند که تغییر قیمت را از امروز تا همان تاریخ یک سال قبل محاسبه می‌کند.
بازده‌های مختلف در بازه‌های تناوبی با طول‌های مختلف تنها زمانی قابل مقایسه هستند که به فواصل با طول یکسان تبدیل شده باشند. مرسوم است که بازده به دست آمده را در فواصل یک‌ساله مقایسه کنید. فرایند تبدیل بازه‌های بازده کوتاه‌تر یا طولانی‌تر به بازده سالانه، سالانه سازی نامیده می‌شود.
بازده مورد انتظار چیست؟
اگر بخواهیم به‌طور دقیق بفهمیم بازده چیست، به درک مفاهیم دیگری مانند بازده مورد انتظار نیاز داریم. میانگین بازده در تحلیل اوراق بهادار، مقدار مورد انتظار یا میانگین تمام بازده‌های احتمالی سرمایه‌گذاری‌هایی است که یک سبد را تشکیل می‌دهند. بازده متوسط به عنوان بازده مورد انتظار نیز شناخته می‌شود و می‌تواند به میزان بازدهی یک سهام به‌صورت ماهانه اشاره کند. در بودجه بندی سرمایه‌ای، میانگین بازده، مقدار میانگین توزیع احتمال بازده‌های ممکن است.
یکی از اجزای مهم تجزیه و تحلیل سهام، پیش‌بینی ارزش آینده سهام است. سرمایه‌گذاران و تحلیلگران تلاش خواهند کرد تا درآمد و رشد آتی را به عنوان راهی برای تعیین اینکه آیا یک سرمایه‌گذاری خاص ارزش ریسک موجود را دارد یا خیر، تخمین بزنند؛ بنابراین میانگین بازده سهام برای آنها حائز اهمیت است.
محاسبه بازده مورد انتظار سبد سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به سرمایه‌گذار کمک کند تا به درک بهتری از چگونگی تأثیر اوراق بهادار خاص بر کل پرتفوی کمک کند. با افزودن و حذف اوراق بهادار به عنوان بخشی از فرایند تجزیه و تحلیل، سرمایه‌گذار می‌تواند مزایا و معایب هر سرمایه‌گذاری را تجسم کند و سبدی بسازد که تحمل ریسک را داشته باشد.
محاسبه بازده مورد انتظار
بازده مورد انتظار با جمع کردن حاصل‌ضرب همه احتمالات و بازده‌های احتمالی و قرار دادن آنها در برابر میانگین موزون جمع محاسبه می‌شود. هنگام محاسبه بازده متوسط از طریق فرمول احتمال بازگشت برای نمایش بازده پورتفولیو، اغلب به عنوان بازده میانگین هندسی شناخته می‌شود زیرا فرمول میانگین‌های مورد استفاده در هندسه را تداعی می‌کند.
با این حال، میانگین هندسی ساده به اندازه کافی دامنه کامل بازده متوسط را همان‌طور که در بازار سهام استفاده می‌شود، نشان نمی‌دهد. فرمول میانگین هندسی بازده عمدتاً برای سرمایه‌گذاری‌هایی که ترکیبی هستند استفاده می‌شود. با اضافه کردن نرخ‌ها و تقسیم بر دوره‌های زمانی، می‌توانید میانگین میانگین سایر حساب‌های بهره ساده را پیدا کنید. از طرف دیگر، یک فرمول میانگین هندسی بازده می‌تواند نرخ هر دوره از بازده دوره نگهداری را نشان دهد، با بازده دوره نگهداری به عنوان بازده کل در چندین دوره زمانی عمل می‌کند.
مزایای بازده متوسط
با تعریف و روش محاسبه بازده متوسط آشنا شدیم، اما مزایای این نوع بازده چیست؟ بازده میانگین تلاش می‌کند تا رابطه بین ریسک یک سبد اوراق بهادار و بازده آن را کمی سازی کند. فرض بر این است که در حالی که سرمایه‌گذاران تحمل ریسک متفاوتی دارند، سرمایه‌گذاران منطقی همیشه به دنبال حداکثر نرخ بازده (RoR) برای هر سطح از ریسک قابل‌قبول هستند. این بازده مورد انتظار است که سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند در هر سطح از ریسک آن را به حداکثر برسانند.
بازده متوسط همچنین می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تغییرات متناسبی در ثروت را در افق زمانی و از طریق تجزیه و تحلیل دقیق‌تر تجسم کنند و نشان دهند که نرخ بازده سهام یا هر سرمایه‌گذاری دیگری که دارند به‌طور بالقوه می‌تواند ادامه یابد. در حالی که بازده متوسط از RoR تاریخی شناخته شده یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند، این موضوع تضمین نمی‌کند که سرمایه‌گذاری به همان RoR در آینده ادامه دهد.
بازده اسمی چیست؟
بازده سرمایه‌گذاری اسمی عبارت است از سود یا زیان خالص یک سرمایه‌گذاری که به مبلغ دلار (یا سایر ارزهای قابل اجرا) قبل از هرگونه تعدیل مالیات، کارمزد، سود سهام، تورم یا هر تأثیر دیگری بر مبلغ بیان می‌شود. می‌توان آن را با محاسبه تغییر در ارزش سرمایه‌گذاری در یک بازه زمانی مشخص به اضافه هرگونه توزیع منهای هزینه‌ها محاسبه کرد.
توزیع‌های دریافتی توسط سرمایه‌گذار به نوع سرمایه‌گذاری بستگی دارد، اما ممکن است شامل سود سهام، بهره، اجاره، حقوق، مزایا یا سایر جریان‌های نقدی دریافت‌شده توسط سرمایه‌گذار باشد. هزینه‌های پرداخت شده توسط سرمایه‌گذار به نوع سرمایه‌گذاری بستگی دارد، اما ممکن است شامل مالیات، هزینه‌ها، کارمزدها یا مخارجی باشد که توسط سرمایه‌گذار برای خرید، نگهداری و فروش یک سرمایه‌گذاری پرداخت می‌شود.
بازده واقعی یعنی چه؟
نرخ بازده واقعی برای تغییرات قیمت‌ها به‌دلیل تورم یا سایر عوامل خارجی تعدیل می‌شود. این روش نرخ بازده اسمی را به‌صورت واقعی بیان می‌کند که قدرت خرید یک سطح معین از سرمایه را در طول زمان ثابت نگه می‌دارد.
تنظیم بازده اسمی برای جبران عواملی مانند تورم به شما این امکان را می‌دهد که تعیین کنید چه مقدار از بازده اسمی شما بازده واقعی است. دانستن نرخ بازده واقعی یک سرمایه‌گذاری قبل از سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. این به این دلیل است که تورم می‌تواند ارزش را با گذشت زمان کاهش دهد، همان‌طور که مالیات‌ها نیز آن را کاهش می‌دهند.
سرمایه‌گذاران همچنین باید در نظر داشته باشند که آیا ریسک ناشی از یک سرمایه‌گذاری خاص چیزی است که با توجه به نرخ بازده واقعی می‌توانند تحمل کنند یا خیر. بیان نرخ‌های بازده سهام و سرمایه‌گذاری‌های دیگر در ارزش‌های واقعی به جای ارزش‌های اسمی، به ویژه در دوره‌های تورم بالا، تصویر واضح‌تری از ارزش سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد.
نسبت‌های بازده یعنی چه؟
شاید در کنار بازده سهام، اصطلاح نسبت‌های بازده هم به گوشتان رسیده باشد؛ اما معنای نسبت‌های بازده چیست؟ نسبت‌های بازده زیرمجموعه‌ای از نسبت‌های مالی هستند که میزان اثربخشی مدیریت سرمایه‌گذاری را اندازه‌گیری می‌کنند. آنها به ارزیابی اینکه آیا بالاترین بازده ممکن در یک سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود یا نه، کمک می‌کنند. به‌طور کلی، نسبت‌های بازده، ابزارهای موجود برای ایجاد سود، مانند سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها یا حقوق صاحبان سهام را با درآمد خالص مقایسه می‌کنند.
نسبت‌های بازده سرمایه‌گذاری این مقایسه را با تقسیم دارایی‌ها یا حقوق صاحبان سهام انتخاب شده یا کل به سود خالص انجام می‌دهند. نتیجه درصدی از بازده به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری شده است که می‌تواند برای ارزیابی قدرت سرمایه‌گذاری با مقایسه آن با معیارهایی مانند نسبت‌های بازده سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت‌ها، صنایع یا بازارهای مشابه استفاده شود. به عنوان مثال، بازده سرمایه (ROC) به معنای بازیابی سرمایه اولیه است.
بازده سرمایه (ROI) یعنی چه؟
بازده درصدی یا بازده سرمایه بازدهی است که به‌صورت درصد بیان می‌شود. بازده سرمایه یا ROI بازده هر دلار سرمایه‌گذاری شده است. ROI با تقسیم بازده دلار بر سرمایه‌گذاری اولیه دلار محاسبه می‌شود. این نسبت در 100 ضرب می‌شود تا یک درصد به دست آید. با فرض بازدهی 200 دلاری در یک سرمایه‌گذاری 1000 دلاری، درصد بازده یا ROI (200 دلار ÷ 1000 دلار) × 100 = 20٪ است.
بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)
بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) یک نسبت سودآوری است که به‌صورت درآمد خالص تقسیم بر میانگین حقوق صاحبان سهام محاسبه می‌شود و میزان درآمد خالص به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری سهام را اندازه می‌گیرد. اگر یک شرکت 10000 دلار درآمد خالص در سال داشته باشد و میانگین سرمایه شرکت در همان دوره زمانی 100000 دلار باشد، بازده حقوق سهامداران 10٪ است.
بازده دارایی (ROA) چیست؟
علاوه بر همه انواع بازده سهام و سرمایه‌گذاری که در بالا توضیح داده شد، در این قسمت خواهیم دید که این نوع بازده چیست و به چه معناست. بازده دارایی‌ها (ROA) یک نسبت سودآوری است که به عنوان درآمد خالص تقسیم بر میانگین کل دارایی‌ها محاسبه می‌شود و اندازه می‌گیرد که چقدر سود خالص برای هر دلار سرمایه‌گذاری شده در دارایی‌ها ایجاد می‌شود.
این نوع بازده اهرم مالی و اینکه آیا به اندازه کافی از استفاده دارایی برای پوشش هزینه سرمایه به دست می‌آید یا خیر را تعیین می‌کند. درآمد خالص تقسیم بر میانگین کل دارایی‌ها برابر با ROA است. به عنوان مثال، اگر درآمد خالص برای سال 10000 دلار باشد و میانگین کل دارایی‌های شرکت در همان دوره زمانی برابر با 100000 دلار باشد، ROA برابر است با 10000 دلار تقسیم بر 100000 دلار یا 10%.
بازده اضافی چیست؟
بازده اضافی معیار مهمی است که به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا عملکرد خود را در مقایسه با سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری ارزیابی کند. به‌طور کلی، همه سرمایه‌گذاران امیدوار به بازده اضافی مثبت هستند، زیرا پول بیشتری را برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند که می‌توانست با سرمایه‌گذاری در جاهای دیگر به دستاورد.
بازده اضافی با کم کردن بازده یک سرمایه‌گذاری از کل درصد بازدهی که در سرمایه‌گذاری دیگر به دست آمده است، شناسایی می‌شود. هنگام محاسبه بازده اضافی می‌توان از چندین معیار بازده استفاده کرد. برخی از سرمایه‌گذاران ممکن است بخواهند بازده اضافی را به عنوان تفاوت در سرمایه‌گذاری خود نسبت به نرخ بدون ریسک ببینند.
در موارد دیگر، بازده اضافی ممکن است در مقایسه با یک معیار تقریباً قابل مقایسه با ویژگی‌های ریسک و بازده سرمایه‌گذاری مشابه محاسبه شود. استفاده از معیارهای کاملاً قابل مقایسه، یک محاسبه بازدهی است که منجر به یک اندازه گیری بازده اضافی به نام آلفا می‌شود.
بازده غیرعادی چیست؟
بازده غیرعادی سود یا زیان غیرعادی بزرگ ایجاد شده توسط یک سرمایه‌گذاری یا پرتفوی معین در یک دوره مشخص را توصیف می‌کند.
بازده‌هایی که غیرعادی هستند ممکن است به سادگی غیرعادی باشند یا ممکن است به چیز بدتری مانند کلاهبرداری یا دست‌کاری اشاره کنند. بازده غیرعادی را نباید با «آلفا» یا بازدهی اضافی حاصل از سرمایه‌گذاری‌های مدیریت شده اشتباه گرفت.
اهمیت یادگیری درباره بازده چیست؟
خلاصه همه این مطالب این است که بازده یکی از مهم‌ترین مفاهیم در سرمایه‌گذاری است که نشان می‌دهد که چقدر سود یا زیان بر روی سرمایه اولیه شما حاصل شده است و به شما کمک می‌کند که تصمیمات بهتری درمورد سرمایه‌گذاری‌های خود بگیرید و ریسک‌های موجود را ارزیابی کنید.
همان‌طور که دیدید بازده انواع مختلفی مثل اضافی، غیرعادی، واقعی و… دارد. اگر این مقاله برای شما مفید بود و دوست دارید بیشتر درمورد سایر مباحث مالی و مربوط به سرمایه‌گذاری بدانید، به بقیه قسمت‌های وب سایت طلاین مراجعه کنید. در طلاین، شما می‌توانید از آخرین اخبار، تحلیل‌ها، نکات و راهنمایی‌های مالی بهره‌مند شوید. همچنین، شما می‌توانید به راحتی و به شکل آنلاین طلای آب شده خریداری کرده و به این شکل سرمایه‌گذاری کنید.
سوالات متداول:
بازده ناخالص و بازده خالص چیست؟
بازده ناخالص تغییر مطلق در قیمت به اضافه هر درآمدی است که توسط سرمایه‌گذاری در مدت زمان معینی پرداخت می‌شود. بازده خالص بازده ناخالص را می‌گیرد و هر گونه کمیسیون، مدیریت و سایر هزینه‌ها و مالیات‌ها را کم می‌کند.
چگونه تنوع در سرمایه‌گذاری بر بازده سرمایه تأثیر می‌گذارد؟
سرمایه‌گذاری در انواع مختلف اوراق بهادار می‌تواند به تنوع بخشیدن به یک سبد و به‌طور بالقوه دستیابی به بازده بالاتر بدون افزودن ریسک اضافی کمک کند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با توزیع سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌ها و طبقات دارایی‌های مختلف که همبستگی زیادی با هم ندارند، ریسک هر یک از اوراق بهادار را که تأثیر منفی بر بازده دارد، به حداقل برسانند. درواقع، ریاضیات نشان می‌دهد که تنوع مناسب می‌تواند نوسانات یک سبد را کاهش دهد و در عین حال بازده مورد انتظار آن را حفظ کند یا به‌طور بالقوه افزایش دهد.
فهرست مطالب
